Soms herhalen oude patronen zich op plekken waar je juist heling verwacht.

In dit stuk belichten we hoe subtiele narcistische dynamieken ook binnen hulpverlening kunnen ontstaan. Van GGZ tot jeugdzorg en hoe herstel begint bij het durven zien van die schaduw.

🕯️ De stilte in de kamer

Ze kijkt naar het tapijt. De stem van de hulpverlener vult de ruimte.
“Je bent erg gevoelig voor afwijzing, hè?”
Ze knikt. Niet omdat het klopt, maar omdat tegenspreken gevaarlijk voelt.
Ergens herkent ze dit: de lichte toon, het analyseren, het gevoel dat de ander alles weet en zij zelf niets meer.
Hetzelfde patroon, een andere verpakking.

Wat ooit begon bij een narcistische partner, herhaalt zich hier in een ruimte die bedoeld was voor heling. Na elke sessie voelt ze zich kleiner, vager. De twijfel groeit: ligt het weer aan mij?

🧩 De onzichtbare dynamiek

Wat zij ervaart, gebeurt vaker dan we willen erkennen.
Narcistische dynamieken  zoals gaslighting, subtiele vernedering of emotionele afstand komen niet alleen voor in persoonlijke relaties, maar kunnen zich verweven in systemen die juist veiligheid zouden moeten bieden.

In instellingen als de GGZ, jeugdzorg of verslavingszorg is er vaak een machtsverhouding:
de één bepaalt, de ander vertrouwt.
En waar macht en kwetsbaarheid elkaar ontmoeten, ontstaat ruimte voor miskenning.
Meestal niet uit kwade wil, maar uit een systeem dat blind is voor zijn eigen schaduw.

📰 Wanneer het systeem zelf blind wordt

Binnen veel hulporganisaties heerst een diepgeworteld geloof in de eigen goede intentie.
En dat geloof maakt kritiek moeilijk.
Wie zegt: “Ik voel me niet gezien,” krijgt al snel te horen dat dit “een gevoel van projectie” is.
Zo wordt de ervaring van het slachtoffer opnieuw onderuitgehaald, maar dit keer met professionele woorden.

Onderzoekers en ervaringsdeskundigen beschrijven dit als een tweede laag van trauma:
Niet alleen wat je is aangedaan, maar ook het niet geloofd worden door wie had moeten helpen.
Het probleem is niet één hulpverlener, maar de cultuur van geslotenheid waarin de cliënt de enige is die ter verantwoording wordt geroepen.

🪞 Herhaling van patronen

Wie ooit gevangen zat in een narcistische relatie, herkent het patroon:
De subtiele twijfel, het gevoel tekort te schieten, het verschuiven van schuld.
Wanneer een hulpverlener of systeem die dynamiek onbewust herhaalt, lijkt het alsof herstel opnieuw uit handen wordt genomen.
“Je moet leren loslaten.”
“Je ziet het te zwaar.”
“We doen dit om je te helpen.”
Zinnen die op papier zorgzaam klinken, maar in de praktijk de stem van het slachtoffer dempen.

🕊️ Tussen licht en schaduw

Toch is er ook licht, er zijn hulpverleners die durven te luisteren zonder oordeel, die zichzelf bevragen, die zeggen:
“Vertel me wat ik niet zie.”
Zij laten zien dat herstel begint bij gelijkwaardigheid, niet bij diagnose.
De weg naar verandering loopt niet via het afbreken van de zorg, maar via het erkennen van wat er misgaat in haar naam.
Misschien is heling niet alleen iets van individuen, maar ook iets dat een systeem kan leren als het bereid is zijn eigen schaduw onder ogen te zien.

🌿 Reflectie

Heb jij ooit het gevoel gehad dat hulp meer pijn deed dan goed?
Of dat je als ouder, cliënt of patiënt niet werd geloofd?
Deel wat er in stilte bleef liggen.
Niet om schuld te zoeken, maar om te zien wat we samen zichtbaar kunnen maken.