Waarom het evenwichtsdenken slachtoffers van narcistische mishandeling kapotmaakt

Het gesprek duurde nog geen tien minuten, maar voelde als een val.

Marit zat daar met trillende handen, haar stem te zacht om op te vallen.

Tegenover haar zat iemand die bedoelde te helpen,

maar met één zin haar hele werkelijkheid uitwiste:

“Twee vechten, twee schuld.”

“Twee vechten, twee schuld,” zei de maatschappelijk werker, met haar pen nog in de lucht.

“Jullie hebben allebei fouten gemaakt. Misschien is het tijd om te kijken wat jij anders kunt doen.”

Marit keek haar aan.

Ze hoorde de woorden, maar ze kwamen niet binnen — of misschien juist té hard.

Ze dacht aan de nachten vol discussies die geen discussies waren,

aan de eindeloze monologen waarin hij haar onderbrak, corrigeerde, kleinmaakte.

Ze dacht aan zijn blik als ze haar stem verhief — niet van woede, maar van wanhoop.

“Zie je wel? Jij bent degene die schreeuwt.”

En nu zat ze hier, tegenover iemand die dacht dat dit een ruzie was tussen twee mensen

die evenveel aandeel hadden in de strijd.

“Het is geen strijd,” wilde ze zeggen.

“Het is overleven.”

Maar ze zweeg, want elke keer dat ze had geprobeerd uit te leggen wat er gebeurde,

werd het vertaald naar iets anders: conflictgedrag, co-afhankelijkheid, patronen die doorbroken moesten worden.

Ze voelde het al: dit gesprek zou opnieuw eindigen met haar schuld, niet zijn daden.

🕯️ Het misverstand van symmetrie

Het idee dat bij ieder conflict twee partijen evenveel schuld dragen,

is diep verankerd in onze samenleving — en in de hulpverlening.

We noemen het “professionele neutraliteit.”

Maar bij narcistische mishandeling is er geen symmetrie,

omdat er geen gelijkwaardige machtsverhouding is.

De narcist creëert en regisseert het conflict.

Het slachtoffer reageert op die regie — uit angst, verwarring of om zichzelf te beschermen.

Wat van buiten lijkt op “ruzie”, is in werkelijkheid eenzijdige destructie en mentaal overleven.

🔄 Hoe het er in werkelijkheid uitziet

De dader lokt, beschuldigt, verdraait en provoceert.

Het slachtoffer probeert te kalmeren, uit te leggen of trekt zich terug.

Daarna gebruikt de dader die reactie als “bewijs” van instabiliteit.

De narcist creëert chaos,

en wijst vervolgens naar de reactie van het slachtoffer:

“Zie je wel? Jij bent het probleem.”

In rapporten wordt dat vertaald naar: “Beide partijen communiceren moeizaam.”

Maar dat is alsof je zegt dat een brandweerman en het vuur

“allebei deel hebben aan het brandprobleem.”

🚫 Waarom het slachtoffer geen schuld treft

Een slachtoffer van narcistische mishandeling handelt reactief, niet provocerend.

Elke poging tot verdediging, uitleg of grensstelling

wordt verdraaid tot een nieuwe aanleiding voor beschuldiging.

• Wanneer het slachtoffer huilt, heet het manipulatie.
• Wanneer het stil wordt, heet het kilte.
• Wanneer het zich verdedigt, heet het agressie.

En precies zo ontstaat het beeld van “twee vechters.”

Maar er vecht er maar één om controle —

de ander vecht om te overleven.

🧠 Waarom mensen tóch in ‘twee schuld’-denken blijven hangen

We willen dat de wereld eerlijk en overzichtelijk is.

Dat kwaad zichtbaar is, en dat er in ieder verhaal twee kanten bestaan.

Het idee dat één persoon zó berekend, zó kil kan manipuleren,

voelt bedreigend — want als dat waar is,

dan kan het iedereen overkomen.

Dus houden we liever vast aan evenwicht:

“Ze zullen het allebei wel fout hebben gedaan.”

Het voelt veiliger, rationeler, neutraler.

Maar dat is geen neutraliteit — dat is zelfbescherming.

Een manier om het ondraaglijke behapbaar te maken.

En terwijl wij het geruststellende midden zoeken,

blijft het slachtoffer alleen achter in de chaos die wij niet wilden zien.

🧩 Waarom hulpverlening hier vaak faalt

Hulpverleners willen objectief zijn.

Maar door “geen partij te kiezen” in een ongelijkwaardige dynamiek,

kiezen ze onbedoeld de kant van de sterkste.

Ze labelen de wanhoop van het slachtoffer als “co-afhankelijkheid,”

en missen de systematische strategie van de dader:

de controle, het gaslighten, het emotionele misbruik.

Neutraliteit wordt dan geen professionaliteit —

maar blindheid in dienst van onrecht.

💬 Wat hulpverleners moeten weten

• Niet elk conflict is een conflict tussen gelijken.
• Leer het verschil herkennen tussen reactief gedrag en manipulatief gedrag.
• Wees alert op consistente patronen: wie neemt verantwoordelijkheid, wie schuift die af?
• Vraag niet: “Wat heb jij gedaan dat hij zo boos werd?”
  maar: “Wat doet hij waardoor jij je onveilig voelt?”
• Begrijp dat “rust bewaren” soms betekent: meebuigen om te overleven.

🕊️ Echte gelijkwaardigheid begint bij ongelijkheid erkennen

“Twee vechten, twee schuld” klinkt verstandig,

maar in werkelijkheid maskert het machtsmisbruik dat eraan ten grondslag ligt.

Wie dit principe blijft toepassen op slachtoffers van narcistische mishandeling,

maakt zichzelf medeverantwoordelijk voor hun verdere beschadiging.

Sommige situaties hebben geen twee kanten van het verhaal —

alleen één waarheid die niemand durft te zien.

⚖️ Het Ongeziene Systeem – Tussen licht en schaduw van herstel en miskenning

Waar verhalen inzicht brengen in macht, menselijkheid en herstel